Eylül 24, 2022
Türkiye’nin son yıllarda Doğudan Batıya bütün dünyada bir çekim merkezi haline gelmesine ve her alanda artan etkisine yönelik olarak Türk kültür ve medeniyeti ile Türkçeye olan ilgi artıyor. Bu ilgi; gerek dünya ülkelerinde, gerekse Türkiye’ye eğitime gelen 250 bin civarı uluslararası öğrenciye Türk kültür ve medeniyeti ile Türkçe’nin örgün eğitimde ders olarak okutulması ihtiyacını da beraberinde getiriyor.
Bu ihtiyaçtan yola çıkarak daha önce Milli Eğitim Bakanlığının onayıyla Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretimi Programı ve K12 düzeyi için 50 civarı Türkçe ders kitap ve materyallerini hazırlayan Türkiye Maarif Vakfı, şimdi de uzun çalışmalar sonucu hazırladığı Uluslararası Maarif Programı'nın (IM) bir parçası olan Ortaöğretim Türk Kültürü ve Medeniyeti Dersi Öğretim Programı'nı kamuoyuna açıkladı. Hazırlanan programın materyalleri ve uygulama süreçleri için de Türkiye’nin tarih, kültür, dil, medeniyet alanlarında çalışmalar yürüten ilgili kurumlarının Başkanları, üniversiteler, Türkçe öğretimi, dil, kültür ve medeniyet alanlarında çalışan akademisyenler, yazarlar ve uzmanlar Türkiye Maarif Vakfının koordinasyonunda buluşarak fikir, eleştiri ve önerilerini dile getirdi.
Üsküdar Adile Sultan Kasrı Öğretmenevi'nde yapılan toplantıya, Türk Tarih Kurumu Başkanı Prof. Dr. Birol Çetin, TÜBA Başkanı Prof. Dr. Muzaffer Şeker ve Yunus Emre Enstitüsü Başkanı Prof. Dr. Şeref Ateş, İstanbul İl Kültür ve Turizm Müdürü Dr. Coşkun Yılmaz başta olmak üzere alanında uzman 21 akademisyen, yazar, gazeteci ve edebiyatçı katıldı.
ORTAÖĞRETİM TÜRK KÜLTÜRÜ VE MEDENİYETİ PROGRAMININ HAZIRLIK SÜRECİ
Ortaöğretim Türk Kültürü ve Medeniyeti Dersi Öğretim Programı; Vakfın yurtdışı ortaöğretim kurumlarında uluslararası öğrencilere Türk Kültürü ve Medeniyetini tanıtmak üzere hazırlanmış bulunuyor.
Program çerçevesinde uygulanacak ders ile hedef kitleye Türk kültürü ve medeniyetinin sanat, edebiyat, tarih, coğrafya, mimari ve musiki gibi yönleriyle tanıtılması böylece kültürel öğrenme yoluyla kültürlerarası etkileşimin sağlanması amaçlanıyor.
Vakfın uzman akademik kadrolarınca öncelikle Türk kültürü ve medeniyetine dair literatür taraması ile Türkiye’de yapılan benzer çalışmalar incelendi. Aynı zamanda farklı ülkelerin aynı amaçla hazırlamış oldukları kültür öğretimi kitapları tarandı. İncelenen kitapların konuları ve konu sıklıkları çıkarıldı. Buna göre yabancı ülkelerin hazırladığı kültür öğretimi kitaplarında sırasıyla Kültür-Sanat, Eğitim, Meşhur Şahsiyetler, Resim, Devlet Yapısı, Tarih, Bayramlar, Yemek/Mutfak, Din ve Müzik gibi 10 konunun öne çıktığı tespit edildi.
Programın hazırlık sürecinde ise ilk önce alan uzmanı akademisyenlerle yapılan çalıştaylar, sonrasında oluşturulan taslak metinler ve akabinde MEB Talim Terbiye Kurulu Başkanlığına sunularak ülkelerde kullanılmasının uygun mütaala edilmesinin ardından 30 sayfalık ders programı ortaya çıkmış oldu.
.jpeg)
Prof. Dr. Birol AKGÜN: “İnsan ancak eleştiriye açık olursa gelişir.”
Toplantının açılışında konuşan Vakıf Başkanı Prof. Dr. Birol Akgün, Vakıf olarak hazırladıkları Uluslararası Maarif Programı'nın (IM) bir parçası olan Ortaöğretimde Türk Kültürü ve Medeniyeti Öğretimi Programı'na neden ihtiyaç duyduklarını şu cümlelerle açıkladı:
"Türkiye'de üniversitelerimizde kayıtlı 250 bin civarında öğrenim gören misafir öğrenci arkadaşımız var. Bizim okullarımızda okuyan 50 bin civarında öğrencimiz bulunuyor. Bunlara dilin ötesinde, dili aşan şekilde ama dille bağlantılı olarak kendi kültür dünyamızın nasıl anlatılması lazım? Kendimizi ifade etme bakımından bir arayış içerisindeyiz. Bu aslında Türkiye'nin kendi içinde geçtiğimiz süreçte ‘Türkiye kimdir, neyi temsil ediyor, Türk kültürünün oluşumuna ilişkin bileşenler nelerdir ve biz kendimizi dünyaya nasıl anlatmalıyız’ arayışının bir parçasıdır."
Türk kültür ve medeniyetinin dünyaya doğru kaynak ve yöntemlerle anlatılması için bunun alt bileşenlerinin doğru bir şekilde oluşturulması, anlatılması, formüle edilmesi, yayınlara dönüştürülmesi, dijital ortama aktarılması gerektiğine değinen Akgün, "Büyüyen Türkiye'nin hikayesini biz Anadolu insanı olarak kendimiz anlatalım. Bugün de bu programı oluştururken bizim gibi yurt dışına yönelik eğitim yapan ülkelerin öğretim kitaplarını inceledik. İngiltere, Amerika, Çin, Meksika, İspanya, Almanya, Rusya gibi ülkelerin bu alanda çok sayıda çalışması bulunuyor. İncelenen kitapların konu bazlı bir tasnifini yaptık. Kendi akademisyenlerimizle, çalıştaylar yaparak bugün 14 temadan oluşan Program’ı hazırladık.” ifadelerini kullandı.
“İnsan ancak eleştiriye açık olursa kendisini geliştirir. Biz milli bir kurumuz. Yaptığımız işlerde olabildiğince Türkiye’deki temsili dikkate alarak kamuoyunun vicdanını tatmin etmeye çalışıyoruz.” diyen Birol Akgün, bundan sonraki aşamanın ellerindeki Program üzerinden ders materyallerinin hazırlanmasının ve bu materyallerde nasıl bir söylem, içerik kullanılması konusunun konuşulması için Türkiye’nin yurtdışına yönelik çalışma yapan kurumları ve alanındaki yetkin isimlerle bunun için bir araya geldiklerini anlattı.
TÜRK KÜLTÜRÜ VE MEDENİYETİ DERSİ İÇİN ÖZET GÖRÜŞ, ELEŞTİRİ VE ÖNERİLER:
Prof. Dr. Birol Çetin (Türk Tarih Kurumu Başkanı):
TTK Bilim Kurulu olarak incelediğimizde sekiz temada doğrudan katkı yapabileceğimizi gördük. Uzun yıllar sahada da, özellikle Latin Amerika bölgesinde Türkiye’yi tanımaya yönelik büyük bir ihtiyaç olduğunu gördüm. TTK olarak bugüne kadar 2100 kitap bastık ancak iş sadece kitabı basmakla bitmiyor. Materyallerin dijital ortamın diliyle hazırlanması daha büyük önem taşıyor.
Prof. Dr. Muzaffer Şeker (TÜBA Başkanı) :
Türk Kültürü ve Medeniyeti dersi için dijital içerik ve öğretmen niteliği çok önemlidir. Seçilen öğretmenin dersi sevmemesi, öğrenciyi içeriğe boğması ve soğutmasıyla sonuçlanabiliyor. Program’ın materyallerinin kimlere hedef kitleye göre hazırlanması gerekir. İçerik ve materyallerde ise sınırların çizilmemesi durumunda hocalara sınırları siz belirleyin deyince ders, gerçeklikten kopmuş olabiliyor. Bu anlamda yapılması gereken çok fazla başlık olduğunu düşünüyorum.
Prof. Dr. Ayşen Gürcan (TMV Mütevelli Heyeti Üyesi)
Uluslararası Maarif Programı’nı esas alan Ortaöğretim Türk Kültürü ve Medeniyeti Dersi seçmeli olacak bir derstir. Sonucunun sınava dayanmayıp, etkinlikler esas alınacaktır. Türkiye Maarif Vakfının hazırladığı Uluslararası Maarif Programı (IM) esasen insan odaklı, gelişim odaklı ve kültür odaklı şeklinde üç aşamalı geliştirilmiştir. Bu ders, teorik ve soyut bir ders olmayıp iki ülkenin kültürünü etkileşim yoluyla tanımasını sağlayacak bir nitelikte hazırlanmıştır.
Prof. Dr. Mustafa İsen:
Amerikan tipi eğitim kurumlarının hiç değişmeyen dersi medeniyet tarihi dersidir. Müfredat dünyadaki örneklere bakarak hazırlanmıştır. Bu müfredat ders kitaplarına nasıl yansıyacak? Buradaki en önemli işlev, bol dijital örnek ile desteklenmesidir. Davranışa dönüşmesi bakımından öğretmen davranışı ve uygulamalarını ders kitaplarına sokmak önemlidir.
Prof. Dr. Haluk Alkan:
Kitaplar Z kitap formatında hazırlanmalıdır. Öğrenciler için metinlerde dizi film gibi doğrudan etkileşime geçebildiği materyaller olmalıdır.
Prof. Dr. Azmi Özcan:
Bu programın muhatabı olan bir öğrenci olsaydım acaba bunların ne kadarı Türkiye’de yaşanıyor diye değerlendirmek isterdim. Çünkü izledikleri Türk dizileri, tam da sizin söylemek istediklerinizin aksini söylüyor. Hitap ettiğimiz öğrencinin yaş ve bilinç düzeyini ele alarak daha soft ve daha somut şeyler vermeliyiz. Türk medeniyetinin kurulmuş olduğu değerler net verilmelidir.
Prof. Dr. Semih Aktekin (Nevşehir Hacıbektaş Veli Ünv. Rektörü)
Bu program olması gerekenlerin genel listesi olarak kabul edilmelidir. Gençleri cezbedici ders içerikleri oluşturmak gerekmektedir. Profesyonel bir materyal hazırlanmazsa Program işlevsiz kalacaktır. Dijital veya basılı materyaller için profesyonel bir ekip ile destek vermeye hazırız.
Prof. Dr. Ruhi Ersoy:
Böyle bir ders müfredatını hazırlayıp, bu kadar yetkin insanı bir araya getirip, ‘Ne düşünüyorsunuz” demek büyük bir özgüvenin ifadesidir. Tebrik ediyorum. Bizi tanımak isteyen yabancılara bizim kültürümüzün insanlığa katkısını aşkın ve toplumsal değerlerle günlük hayata dair pratikler de dönemsel bağlam ile beraber verilmelidir. Türk İslam medeniyetinin insanlığa yeni bir umut kapısı açabileceği zemini oluşturmak büyük önem taşımaktadır.
Prof. Dr. Mehmet Samsakçı:
Dünyaya öğretilmesi istenen böyle bir ders programında tarihten günümüze Türklerin dünya barışına katkısı, giyim-kuşam kısmı, eğitim kültürümüz (eğitime başlama, ritüeller), ticaret adabımız, itikat ve pratiğin, estetiğin birleştirilmesi gerekmektedir. Bu dersin, formasyonu Türk dili ve tarihi olan öğretmenlerce iyi bir materyal hazırlanarak verilmesi mümkündür.
Prof. Dr. Kudret Bülbül:
Bugünün dünyasının en temel üç sorunu adalet, paylaşım ve çok kültürlülüktür. Bu sorunları çözebilecek kültür bizim kültürümüzdür. Bu program YTB ve Yunus Emre için de önemlidir.
Doç. Dr. Mehmet Yalçın Yılmaz:
Kültür aktarımı konusu biraz sorunlu bir alandır. Bizim okullarımızın öğrencilerinin kendi kültür ve kimliklerini terk etmemesi önemlidir. Kültürün aktarılması yerine kültürlerarası etkileşimin materyallerde uygulanması, karşılaştırmalı eğitim içerikleri daha faydalı olacaktır. Sanatlar arası geçişler, disiplinler arası bakışlar ve yerel değerler önem arz etmektedir.
Dr. Şaban Çobanoğlu (Fatih Sultan Mehmet Vakıf Ünv. Öğretim Üyesi):
Bu ders sanıldığından çok daha önemli bir derstir. Aktarım, farkındalık ve kaynaştırma kavramları dikkate alınmalıdır. Kültürel farkındalık bugün dil öğretimindeki okuma, anlama, konuşma ve yazma gibi dört beceriye ilaveten beşinci beceridir. Bir müfredatın öğreticileri de iyi eğitilmelidir. 14 ünitenin öğrenciye ilgili çekimler, görsel içerik, yaz okulu, yerinde tarih vb. ortamı yaşatacak tedbirler alınarak, desteklenmelidir. Mesela eğitim bölümünde inanç turizmi olmalıdır. Mimari bölümde Boğaziçi yalıları olmalıdır.
Dr. Murat Yılmaz:
Batı merkezciliğe karşı ama Batı dahil her medeniyete saygılı bir perspektif ile anlatmaya çalışmak lazım. Ders müfredatı ortaya çıktıktan sonra iş birliği yapmanız gereken kurumlar var. TİKA, YEE, YTB, TRT ile iş birliği yaparak bu faaliyetler desteklenmelidir. Gezi, sergi vb iş birliği yolları aranmalıdır.
Beşir Ayvazoğlu (Yazar):
Türkiye hakkında daha pratik bilgiler öğretilmelidir. Öğrenciler Türkiye’ye bizzat getirmeden verilmemelidir. Kendi kültürümüzü birilerine aşılamak düşüncesi olmaması gerekiyor. İyi anlatılırsa kültürümüzün büyük cazibeleri vardır. Klasik ders formatında bu ders okutulmamalıdır.
Alparslan Durmuş (Kızılay Akademi Başkanı):
Program yoğundur, önemli ile önemsiz ayrılmalıdır. Biyografilerin öğretilmesi öğrenciye herhangi bir şey katmayacaktır. Çocuğun dünyasını yakalamak gerekmektedir. Her şeyi vermek yerine gündelik hayatta karşılığı olan şeyleri kitaba koymak gerekmektedir. Amaç ile aracın örtüşmesine dikkat etmek gerekir.
İhsan Aktaş (GENAR Araştırma Başkanı):
Batı kültürünün yok edici etkisine karşı bir direnç gösteriyoruz. Bir taraftan da kendi kültürümüzü tanımaya ve tanıtmaya çalışıyoruz. Bu hassasiyetler çerçevesinde çalışmalar yapılmalı.
Ayşe Olgun (Gazeteci):
Bu dersi nasıl cazip hale getirebiliriz, öğrencinin ilgisini çekebiliriz. Dijital bir okul duvarı projesi yapılabilir. Çocuklar sadece dinleyerek değil etkinliğin içerisine katıldıklarında dersi daha çok seveceklerdir. Kendi okudukları kitaplar ile ilgili yazılar şiirler paylaşabilirler. Gezdikleri yerler ile ilgili gezi yazıları paylaşabilirler.
